رشوه ازدیدگاه احاديث و روايات:

4ـ قَالَ سَأَلْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع عَنِ الْبَخْسِ فَقَالَ هُوَ الرِّشَا فِي الْحُكْمِ.از امام صادق7 راجع به معني بخس سؤال شد حضرت ، فرمود: همان رشوه است[4]

5ـ روايت يوسف بن جابر است كه مي‌‌گويد: قال ابوجعفر7 قَالَ لَعَنَ رَسُولُ اللَّهِ ص .... وَ رَجُلًا احْتَاجَ النَّاسُ إِلَيْهِ لِيُفَقِّهَهُمْ فَسَأَلَهُمُ الرِّشْوَ »يعني پيامبر اسلام6 سه طايفه را لعنت كرده است... و 3ـ آن‌كه مردم به علم او نياز داشته باشند و او از مردم رشوه بخواهد. [5]

6ـ در خصال صدوق از عمار بن مروان نقل شده است: و السحتّ انواعٌ كثيرةٌ و ...و اما الرشاء ‌في الحكم يا عمّار فهو الكفر بالله العظيم.[6]

7ـ روايت ديگر روايت صيرفي از حفص اعور است كه به امام أَبَا الْحَسَنِ 7مي‌گويد: ما به كارمندان خليفه براي حفظ اموال خود رشوه مي‌دهيم ... فَنَرْشُوهُ حَتَّى لَا يَظْلِمَنَا فَقَالَ لَا بَأْسَ مَا تُصْلِحُ بِهِ مَالَكَ فرمود: كاري كه براي حفظ و اصلاح مال خود انجام دادي، اشكالي ندارد. ثُمَّ سَكَتَ سَاعَةً ثُمَّ قَالَ إِذَا أَنْتَ رَشَوْتَهُ يَأْخُذُ أَقَلَّ مِنَ الشَّرْطِ قُلْتُ نَعَمْ قَالَ فَسَدَتْ رِشْوَتُكَ [7] آنگاه امام پس از ساعتي سكوت گفت: هنگامي كه رشوه مي‌دهي، كمتر از شرط و قراري كه كرده‌اي از تو مي‌گيرند، گفتم: آري. فرمود: رشوه‌ات فاسد شد؛ يعني اين رشوه حرام است.

همان‌گونه كه ملاحظه مي‌شود، رشوه حرام وبنا بر حديث نبوي، راشي (دهنده مال)، مرتشي (گيرنده مال) و حتي رايش (واسطه بين آن دو) در آتشند.

8- قال رسول‌الله: الرّاشي و المرتشي في النّار.( الراشي و المرتشي كلاهما في النار.)

پيامبر خدا فرمود :رشوه دهنده و گيرنده در آتشند.[8]

9- قال رسول‌الله :لعن اللَّه الرّاشى و المرتشى و الّذى يمشى بينهما

پيامبر خدا فرمود:خداوند رشوه دهنده و رشوه‏گيرنده و كسى را كه ما بين آنها ميانجى مى‏شود لعنت كند.

10- عن النبيّ : انه قال: لعن اللَّه الرّاشي و المرتشي و ما بينهما يمشي.[9]

از پيامبر نقل شده كه فرمود: خداوند، رشوه دهنده و رشوه‏گيرنده و كسى را كه ميان آن دو راه مى‏رود، لعنت كرده است.

11- پيامبر خدا فرمود:لعنة اللَّه على الرّاشي و المرتشي‏[10] لعنت خدا بر رشوه ده و رشوه گير باد.

12- پيامبر خدا فرمود: إِيَّاكُمْ وَ الرِّشْوَةَ فَإِنَّهَا مَحْضُ الْكُفْرِ وَ لَا يَشَمُّ صَاحِبُ الرِّشْوَةِ رِيحَ الْجَنَّةِ.[11] از رشوه بپرهيزيد كه كفر خالص است و صاحب رشوه بوى بهشت را نمى‏شنود.

13- وَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ فِي الْوَصِيَّةِ لِعَلِيٍّ ع يَا عَلِيُّ مِنَ السُّحْتِ ثَمَنُ الْمَيْتَةِ وَ ثَمَنُ الْكَلْبِ وَ ثَمَنُ الْخَمْرِ وَ مَهْرُ الزَّانِيَةِ وَ الرِّشْوَةُ فِي الْحُكْمِ.[12] پيامبر خدا 6 فرمود: اى على ! درآمد حاصل از فروش مردار، سگ ، شراب ، زنا و رشوه يكسان و حرام است .

14- پيامبر خدا فرمود: أخذ الأمير الهديّة سحت، و قبول القاضى الرّشوة كفر[13]

: هديه گرفتن امير حرام و رشوه پذيرفتن قاضي به منزله کفر است.

شاعري بااستفاده از حديث فوق چنين سروده است:

هديّت ستاند چو فرمانرواى هر آن چيز باشد بود نارواى‏

ولى قاضى ار رشوه گيرد ز كس همينش دليل است بر كفر و بس[14]

16- اما رضا عليه سلام فرمود: حَدَّثَنِي أَبِي عَنْ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ ع فِي قَوْلِ اللَّهِ تَعَالَى أَكَّالُونَ لِلسُّحْتِ قَالَ هُوَ الرَّجُلُ يَقْضِي لِأَخِيهِ الْحَاجَةَ ثُمَّ يَقْبَلُ هَدِيَّتَهُ[15] اما رضا ع فرمود پدرم ازاميرمؤمنان على سلام الله عليه درباره آيه شريفه [أَكَّالُونَ لِلسُّحْتِ] ؛ «خورندگانِ حرام اند». آورده است كه فرمود: حرام خوار كسى است كه براى برادرش كارى انجام مى دهد وآن گاه هديه اش را مى پذيرد»

17- اما رضا عليه سلام فرمود: الرَّاشِي وَ الْمُرْتَشِي وَ الْمَاشِي بَيْنَهُمَا مَلْعُونُونَ[16] رشوه دهنده و رشوه‏گيرنده و كسى را كه ميان آن دو راه مى‏رود، ملعونند.

18- اما رضا عليه سلام فرمود: لَعَنَ اللَّهُ الرَّاشِيَ وَ الْمُرْتَشِيَ وَ الْمَاشِيَ بَيْنَهُمَا وَ قَالَ إِيَّاكُمْ وَ الرِّشْوَةَ فَإِنَّهَا مَحْضُ الْكُفْرِ وَ لَا يَشَمُّ صَاحِبُ الرِّشْوَةِ رِيحَ الْجَنَّةِ[17] خدا لعنت کند رشوه گیر و رشوه پرداز و کسی را که دلال میان آنها است؛ از رشوه گرفتن دوری کنید که این کار بمنزله کفر محض است و شخص رشوه خوار از رحمت خدا بدور می باشد وبوي بهشت را استشمام نمي تواند.

19- امام صادق 7 فرمود: السُّحْتُ أَنْوَاعٌ كَثِيرَةٌ مِنْهَا مَا أُصِيبَ مِنْ أَعْمَالِ الْوُلَاةِ الظَّلَمَةِ وَ مِنْهَا أُجُورُ الْقَضَاءِ وَ أُجُورُ الْفَوَاجِرِ وَ ثَمَنُ الْخَمْرِ وَ النَّبِيذُ الْمُسْكِرُ وَ الرِّبَا بَعْدَ الْبَيِّنَةِ فَأَمَّا الرِّشَا يَا عَمَّارُ فِي الْأَحْكَامِ فَإِنَّ ذَلِكَ الْكُفْرُ بِاللَّهِ الْعَظِيمِ وَ بِرَسُولِهِ .[18] كسب حرام اقسام زيادى دارد، از جمله آنها مالى است كه از عاملان حكومت‏هاى ستمگر گرفته شود و از جمله آنها مزدهاى قضاوت و مزدهاى زناكاران و بهاى شراب و نبيذ مستى‏آور و ربا كه با شاهد ثابت شود. اى عمار اما رشوه گرفتن در احكام، كفر به خداى بزرگ و پيامبر اوست.

20- امام صادق 7 فرمود: مِنْ أَكْلِ‏ السُّحْتِ الرِّشْوَةُ فِي الْحُكْمِ [19] ازجمله حرام خواري رشوه در حكم وقضاوت است.

21- امام علي7 در بخشي از خطبه 131 كه بيانگر شرايط رهبر اسلامي است، مي فرمايد: « وَ لَا الْمُرْتَشِي فِي الْحُكْمِ فَيَذْهَبَ بِالْحُقُوقِ وَ يَقِفَ بِهَا دُونَ الْمَقَاطِعِ وَ لَا الْمُعَطِّلُ لِلسُّنَّةِ فَيُهْلِكَ الْأُمَّة» و رشوه خوار در قضاوت نمي تواند امام باشد زيرا براي داوري با رشوه گرفتن، حقوق مردم را پايمال و حق را به صاحب آن نمي رساند.»[20]

22- در نهج البلاغه نیز از قول امیرمومنان علی 7، سخنانی در نکوهش و تحریم رشوه نقل شده است، از جمله این خطبه که به نقل از پیامبر اکرم فرمود:

« وَ يَسْتَحِلُّونَ حَرَامَهُ بِالشُّبُهَاتِ الْكَاذِبَةِ وَ الْأَهْوَاءِ السَّاهِيَةِ فَيَسْتَحِلُّونَ الْخَمْرَ بِالنَّبِيذِ وَ السُّحْتَ بِالْهَدِيَّةِ وَ الرِّبَا بِالْبَيْعِ.» پس محرمات الهی را با شبهات دروغین و امیال انحرافی خود حلال می شمارند، پس شراب را به نام نبیذ می خورند، رشوه را به نام هدیه و ربا را به نام معامله حلال می پندارند. [21]

23- رواياتي داريم مبني بر اين ‌كه به طور كل هدايايي كه به والي يا عمال و كارگزاران حكومت داده مي‌شود، سحت و حرام است. از قبيل روايت اصبغ بن نباته الامام علي 7 : مي‌فرمايد: َ أَيُّمَا وَالٍ احْتَجَبَ عَنْ حَوَائِجِ النَّاسِ احْتَجَبَ اللَّهُ عَنْهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَ عَنْ حَوَائِجِهِ وَ إِنْ أَخَذَ هَدِيَّةً كَانَ غُلُولًا وَ إِنْ أَخَذَ الرِّشْوَةَ فَهُوَ مُشْرِك‏.[22]

امام على 7: هر والى كه خود را براى برنياوردن نيازمنديهاى مردمان پوشيده بدارد، خدا در روز قيامت از او و نيازمنديهايش پوشيده خواهد ماند. و اگر هديه قبول كند خيانت (و سرقت) كرده است، و اگر رشوه بگيرد مشرك است.

24- امام علي در نامه به مالك اشتر يكي از راه هاي جلوگيري از رشوه خواري قاضي را چنين بيان مي دارد: «پس از انتخاب قاضي هر چه بيشتر در قضاوتهاي او بينديش و آنقدر به او ببخش كه نيازهاي او برطرف گردد و به مردم نيازمند نباشد و از نظر مقام و منزلت آن قدر او را گرامي دار كه نزديكان تو به نفوذ در او طمع نكنند تا از توطئه آنان در نزد تو در امان باشد»[23]

25- معاذبن جبل از رسول خدا6 نقل مي كند كه فرمود: «اگر كسي به شما عطيه و ارمغاني داد، مادامي كه عطيه به شمار رفت، يعني در دادنش جز ثواب طمعي نداشت، گرفتن آن حلال است و اما اگر اسمش عطيه باشد وليكن در واقع رشوه اي بود كه آن را به طمع دين شما به شما داده اند، در آن صورت گرفتن آن حرام است اگرچه ممكن است اين رشوه، فقر شما را از بين ببرد و يا شما را از ترس دشمن ايمني دهد، با اين همه با آن فقر و در آن ترس بسر ببريد و راضي نشويد كه رشوه، دين شما را تباه سازد.»[24]

26- در زبـان رسول خدا 6 خيانت و عملي حرام بيان شده است:(هَدِيَّةُ الاَْمَراءِ غُلُولٌ) .[25]

هديه کارگزاران رشوه و خيانت است.

از مجموع اين روایات استفاده می شود كه رشوه در آيين مقدس اسلام، ورشوه در قضاوت علاوه بر حرمت و عقاب اخروی، به مثابه کفر و شرک به خدا تلقی می شود .